حذف گاز R-22 از کولرهای گازی و معرفی جایگزین‌های آن

برگرفته از سایت epa.gov سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده (EPA)

مبرد چیست؟

مبرد مایعی است که در لوله‌های مارپیچ سیستم‌های تهویه و پمپ‌های حرارتی جریان دارد. با کمک کمپرسور، کندانسور و اواپراتور، مبرد در فشارهای مختلف به گاز یا مایع تبدیل شده و گرما را جذب یا آزاد می‌کند. این فرآیند دمای هوا را تغییر می‌دهد و در نهایت هوای خنک یا گرم‌شده به فضای داخلی منتقل می‌شود.

HCFCها و لایه اُزن

لایه اُزن در استراتوسفرstratospheric (پوشش فوقانی جو) زمین را از تابش فرابنفش مضر خورشید محافظت می‌کند. انتشار برخی ترکیبات شیمیایی مصنوعی نظیر CFCها، هالون‌ها و HCFCها موجب تخریب لایه اُزن شده و پدیده‌ای موسوم به «سوراخ لایه اُزن» به‌ویژه در قطب جنوب ایجاد کرده‌اند.
در حالی‌ که تولید CFCها و هالون‌ها از اواسط دهه ۹۰ میلادی متوقف شده، اکنون نوبت به کاهش تدریجی مصرف HCFCها رسیده است.

HCFCها و R-22 چیستند؟

هیدروکلروفلوئوروکربن‌ها (HCFCها) ترکیبات شیمیایی‌ای هستند که عمدتاً به‌عنوان مبرد در سیستم‌های تهویه و برودتی استفاده می‌شوند. متأسفانه، این ترکیبات با انتشار در جو به تخریب لایه اُزن و تغییرات اقلیمی کمک می‌کنند.

R-22 یکی از پرکاربردترین HCFCها در تجهیزات تهویه مطبوع است. برای محافظت از لایه اُزن، ایالات متحده و سایر کشورها تصمیم به حذف تدریجی آن گرفته‌اند.

به‌عنوان یک مصرف‌کننده خانگی، هنگام سرویس، تعمیر یا تعویض دستگاه‌های دارای R-22 یا هنگام خرید دستگاه جدید، باید نکاتی مانند راندمان انرژی، عملکرد، قابلیت اطمینان، هزینه و نوع مبرد استفاده‌شده را در نظر بگیرید.

حذف مبردهای HCFC برای محافظت از لایه اُزن

R-22 یکی از گازهای رایج در تجهیزات تهویه مطبوع است، اما به دلیل تخریب لایه اُزن، تولید و واردات آن از سال ۲۰۱۰ محدود شده و از سال ۲۰۲۰ به کلی متوقف گردیده است. پس از این تاریخ، فقط منابع بازیافتی، احیاشده یا موجود در انبار قابل استفاده هستند.

استفاده از دستگاه‌های R-22 ممنوع نیست حتی در ایران و نیازی به تعویض فوری آن‌ها نیست. دوره حذف تدریجی این فرصت را فراهم می‌کند که هنگام تعویض طبیعی دستگاه (به دلیل قدیمی شدن، افت کارایی یا خرابی)، از مبردهای جایگزین سازگار با محیط زیست استفاده شود.

با کاهش موجودی R-22 در بازار، هزینه‌های تعمیر و نگهداری دستگاه‌هایی که از این گاز استفاده می‌کنند ممکن است افزایش یابد.که در بازار تهویه مطبوع ایران شاهد افزایش قیمت آن و محدودیت واردات آن هستیم. یکی از این محدودیت ها توسط کشترانی در بازده زمانی  سال های گذشته  بوجود امد که متاسفانه توسط فرصت طلبان شرکت های کشتیرانی و صاحبان آن  که چراغ خاموش وارد بازار لوازم برودتی و ایجاد بحران در کاهش واردات R22شده اند.

برنامه حذف تدریجی R-22 و R-142b

دو نوع از HCFCها یعنی HCFC-22 (یا R-22) و HCFC-142b، در اولویت حذف قرار گرفته‌اند. جدول زمانی حذف این مواد به شرح زیر است:
– از ۱ ژانویه ۲۰۱۰: ممنوعیت تولید، واردات و استفاده از R-22 و R-142b (به‌جز برای تعمیر و نگهداری دستگاه‌های موجود)
– از ۱ ژانویه ۲۰۱۵: ممنوعیت تولید، واردات و استفاده از تمامی HCFCها (جز در جهت تعمیر تجهیزات سرمایشی)
– از ۱ ژانویه ۲۰۲۰: توقف کامل تولید و واردات R-22 و R-142b؛ از این تاریخ به بعد، تنها از منابع بازیافتی، ذخیره‌شده یا احیاشده R-22 استفاده خواهد شد.
– از ۱ ژانویه ۲۰۳۰: توقف کامل تولید و واردات همه انواع HCFC

اگر سیستم من از R-22 استفاده می‌کند چه باید کرد؟

ممنوعیت R-22 به این معنا نیست که باید سیستم خود را فوراً تعویض کنید. اما اگر دستگاه شما خراب شود یا نیاز به تعمیر اضطراری داشته باشد، لازم است گزینه‌های خود را بررسی کنید:

گزینه ۱: تعمیرسیستم تهویه مطبوع

اگرچه تعمیر ممکن است راه‌حلی موقت و ساده به نظر برسد، اما به‌دلیل کاهش عرضه R-22، قیمت آن بسیار بالا رفته است. طبق گفته انجمن تهویه مطبوع و سرمایش آمریکا، با کاهش موجودی، قیمت R-22 احتمالاً افزایش بیشتری خواهد داشت.
همچنین به‌خاطر داشته باشید که مبرد در سیستم مصرف نمی‌شود، بلکه در چرخه بسته‌ای جریان دارد. بنابراین اگر نیاز به شارژ مجدد داشتید، به احتمال زیاد نشتی وجود دارد و باید آن را برطرف کرد.

گزینه ۲: تعویض سیستم تهویه مطبوع

اگر به امید یک فصل دیگر استفاده از سیستم فعلی هستید، بهتر است روی گزینه تعویض فکر کنید. خرید سیستم جدید به شما زمان می‌دهد تا مدل‌های با بازدهی بالا را بررسی کرده و بر اساس بودجه، عملکرد و هزینه‌های انرژی تصمیم‌گیری نمایید.
بسیاری از فروشندگان سیستم‌های تهویه، طرح‌های مالی با اقساط ماهانه در اختیار شما قرار می‌دهند تا هزینه سیستم جدید قابل مدیریت‌تر شود.

در هر دو حالت تعمیر یا تعویض، توصیه می‌شود از خدمات دوره‌ای توسط تکنسین‌های مجاز استفاده کنید. این کار ضمن حفظ راندمان سیستم، از خرابی‌های پرهزینه آینده جلوگیری می‌کند.

نکات مهم هنگام خرید یا سرویس کولرگازی

• از تکنسین‌های دارای گواهینامه معتبر برای تعمیر کولرگازی و یا شرکت های مهندسی مشاور در هنگام خرید کولز گازی و سیستم های تهویه مطبوع استفاده کنید.
  • در صورت نشتی گاز، از سرویسکار بخواهید سیستم را تعمیر کند، نه فقط شارژ مجدد.
  • در هنگام خرید دستگاه جدید، به راندمان انرژی (SEER) و گرید مصرف توجه داشته باشید.
  • مدل‌های جدید با راندمان بالا مصرف برق کمتری دارند و هزینه‌های بلندمدت شما را کاهش می‌دهند.که نمونه آن سیستم های تهویه مطبوع اینورتری است

مهم‌ترین جایگزین R-22 چیست؟

رایج‌ترین جایگزین R-22، مبرد R-410A است که کاملاً با محیط زیست سازگار بوده و به لایه ازن آسیب نمی‌زند. این مبرد با نام‌های تجاری مختلف نیز عرضه می‌شود. برای جایگزین R-22، مبرد R-410A حتما باید لوله های مسی توسط  تکنسین‌های دارای گواهینامه معتبر برای تعمیر کولرگازی  عاری از روغن مربوط به R-22 شود

توجه داشته باشید که جایگزین R-22 با مبرد R-410A نیاز به اصلاحات فنی و مهندسی دقیق دارد و نمی‌توان R-410A را مستقیماً جایگزین R-22 کرد، زیرا فشار کاری آن‌ها متفاوت است.
در صورت انجام نادرست، این تغییر ممکن است گارانتی سیستم را باطل کرده و هزینه‌هایی بیشتر از خرید یک سیستم جدید بر دوش شما بگذارد.

همچنین استفاده از مبردی غیر از آنچه در پلاک مشخصات دستگاه آمده، تأییدیه ایمنی دستگاه را از بین می‌برد. بنابراین، در اغلب موارد، تعویض سیستم  تهویه مطبوع با مدل جدید سازگار با R-410A بهترین گزینه است.

سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده EPA لیستی از مبردهای جایگزین مجاز برای سیستم‌های تهویه خانگی و تجاری سبک منتشر کرده است.
رهاسازی عمدی مبردهای جایگزین نیز ممنوع است؛ تکنسین‌ها باید در هنگام سرویس حداکثر تلاش را برای جلوگیری از نشتی یا تخلیه گاز به عمل آورند.

جمع‌بندی

حذف R-22 گامی مهم در جهت حفاظت از محیط زیست و لایه اُزن است. اگر کولرگازی شما هنوز با این گاز کار می‌کند، نگران نباشید، اما برای آینده‌ای پایدارتر، بهتر است برنامه‌ریزی برای تعویض دستگاه با مدل‌های جدید و کم‌مصرف را در دستور کار قرار دهید.